ARCADE FIRE

Een paar maanden geleden sloeg het hart van de ware muziekliefhebber even over: de Canadese band Arcade Fire maakte bekend dat ze een dubbelalbum gingen afleveren. Meteen was er ook kritiek: een dubbelalbum? Dan moeten er haast ook veel mindere nummers op staan. En dan zullen de nummers wel veel te lang zijn.
Sinds vorige week weet ik wel beter. Na de intieme luistersessie bij Universal Nederland, maakte ondergetekende muziekliefhebber een extra muzikaal vreugdesprongetje. Want wát is Reflektor een goed album.
Om maar met de glimmende deur in dit reflecterende huis te vallen: de songs op de twee albums (ja, je kan ze gemakkelijk los van elkaar zien) zijn wederom bovenmatig goed gelukt. Maar laat me daaraan toevoegen: al met al is Reflektor toch ook een zeer experimenteel dubbelalbum geworden. Lange songs, veel tempowisselingen, veel vervreemding, veel verrassende wendingen. Geen hap-slik-weg-singles dus en er wordt nooit gekozen voor de gemakkelijke weg. Maar daarbij zeker ook zeer divers.

Reflektor is geen conceptalbum zoals The Suburbs dat was. Het moet juist meer een totale muzikale beleving zijn, zoals Win Butler zelf al eens uitlegde. Hij wilde dat die beleving tijdens muziek luisteren meer terugkwam. Dat gevoel wat je en krijgt als je een lp omdraait. Dat je verlangt naar die andere kant. Vandaar ook de twee cd’s. Want feitelijk had het makkelijk allemaal op 1 cd gepast. Reflektor I duurt ruim 36 minuten, Reflektor II duurt ruim 39 minuten.
Toch is dat onderscheid bewust door de band gemaakt, als je de songs luistert. Misschien is het gedaan om nummers wat meer te rangschikken. Op het eerste gehoor lijkt deel I namelijk harder en chaotischer en is deel II rustiger. Toch, na de tweede luisterbeurt hangt die vlag er heel anders bij. Dan zorgen de nummers van deel II bij de luisteraar juist voor ‘t experiment, voor meer diversiteit en voor prachtige muzikale vraagtekens. U begrijpt: de beleving is er. En die houdt niet op bij een paar keer luisteren. Sterker: die zal juist alleen maar vermeerderen.
Meer dan ooit doet de band Arcade Fire wat ze zelf willen. Niet op een arrogante manier overigens. De visie op muziek en alles wat daar bij hoort blijkt steevast als een paal boven water te staan. Dan kan het zijn dat men op het laatste moment een interview met een prestigieus Nederlands muziekblad afgelast wordt omdat ze een clip moeten opnemen. Vandaar ook dat de band er alles aan doet om de nummers niet uit te laten lekken. Geen promo’s dus, maar een luistermiddag van een paar uurtjes.
Even een korte beschrijving van de dertien songs?

I
Reflektor
De welbekende zinderende single die we allen inmiddels kennen. Met lekker bijrolletje voor David Bowie. Weergaloze opener. Prachtige clip ook van Anton Corbijn.

We Exist
Een nummer dat drijft op een eighties-baslijntje. Hoor die lijn en je zingt automatisch mee: ‘I made it through the wilderness, somehow I made it through…’ Maar dan. Ineens valt de Madonna-connectie volledig weg. Het nummer dat bijna zes minuten duurt, krijgt uiteindelijk een magistrale finale alwaar een kerkorgelachtige sciencefiction-partij de laatste minuten volledig domineert. Typische Arcade Fire-opbouw.

Flashbulb Eyes
Het kortste nummer van het album. Klokt een kleine drie minuten. Een chaotisch begin vloeit zeer spannend over in een reggaesong met dubstep-elementen. ‘t Gitaarriffje bevat een korte delay en die slag wordt her en der aangevuld met geniale notenregens zoals alleen The Edge die kan produceren. Dachten we…

Here Comes The Night Time
De eerste halve minuut van dit vierde nummer (samen met We Exist en het volgende nummer Normal Person als soort van mini-speelfilm op het net geplaatst) is uptempo. Dan gaat het slepend verder en wordt een droge drum gecombineerd met een misthoorn-baslijn. Her en der is een gitaarliijntje te ontwaren dat klinkt als The Cure. Verder heeft de pianopartij een gevaarlijke vrije rol. Al met al klinkt het nummer redelijk vrolijk, maar doet de donkere tekst (‘… it starts in your feet, then it goes to your head. And if you can’t feel it, then the roots are dead’) anders vermoeden. Al weet je dat in de belevingswereld van Win Butler nooit helemaal zeker, natuurlijk. Een sirene klinkt en het nummer klapt letterlijk in elkaar. Nog even over die eerder genoemde mini-speelfilm; deze is geregisseerd door Roman Coppola.

Normal Person
Here Comes The Night Time loopt over in Normal Person. Een aankondiging volgt die voorgedragen wordt door iemand die vrij precies lijkt op Matt Johnson van The The. Een deel van zijn relaas: ‘Do You Like rockmusic? Cause I don’t know if I do…’ Dan begint het nummer en na ruim een minuut knalt het ‘refrein’ al uit de speakers: ‘They will break you down, ‘till everything is normal now’. Het tweede refrein bevat een gierende gitaarsolo en na de brug volgt een prachtig stuk met blazers en een koorzang die lagen kippenvel bezorgt.

You Already Know
Dit nummer begint wederom met een aankondiging. Dit keer lijkt het presentator Jonathan Ross te zijn die de honneurs waarneemt om Arcade Fire aan de luisteraar voor te stellen. Meteen daarna begint een uptempo nummer. Een actieve baslijn loopt als een volmaakt rondje door het hele nummer. De gitaarpartij lijkt gestolen te zijn van Johnny Marr en de galmende vocalen stuwen de song letterlijk naar een hoogtepunt. In de laatste minuut krijgt de basgitaar ineens een vrije improviserende rol. Fantastisch bedacht. Terecht applaus, terecht bedankje van Ross.

Joan Of Arc
Het slotstuk van Reflektor I. Een ronduit verzengend nummer dat de eerste 22 secondes een garagerock-achtig begint kent. Dan vertraagt de band plotsklaps en schreeuwt een koortje ons de naam van de hoofdpersoon toe. Denk Kate Bush, denk klassieke schoonheid. Maar nog geen minuut daarna begint een compleet vreemde interlude. Ook weer prachtig verzonnen, zeer eigengereid. Franse teksten schieten voorbij, gierende gitaarnoten verzorgen de start van de finale van disc 1. ‘And if you shoot, you better hit your mark’, meldt Win. De laatste secondes krijgt een tokkelgitaartje de overhand en het nummer eindigt met een industrial-achtige ruis…

II
Here Comes The Night Time II
Met diezelfde ruis begint de prachtig, rustige reprise van Here Comes The Night. Violen, cello’s, ze lijken de wolken van Reflektor I binnen luttele secondes voorgoed te laten verdwijnen. De blauwe lucht verschijnt. Alhoewel: dat denk je. Want het nummer gaat natuurlijk over nacht. ‘I heard myself again, along with all my friends. Feels like it never ends, here comes the night again’. De tekst zorgt er voor dat de luisteraar niet alleen meer aan blauwe stralende luchten kan denken.

Awful Sound (Oh Eurydice)
Misschien wel één van de mooiste nummers van het album. Het geluid van dit eerste deel van het tweeluik dat als eerbetoon aan dé bekendste liefdesgeschiedenis in de Griekse Mythologie gezien mag worden, klinkt breed en waaiert lekker uit. Synthesizers zorgen voor diepte en voor extra lagen. De tekst is terecht dipperig: ‘I know there’s a way, we can leave it today’. De finale bevat een David Gilmour-achtige slide-gitaar. Steeds meer akoestische gitaren worden vervolgens op elkaar gestapeld. Vliegtuiggeluiden klinken en Win Butler zingt: ‘it’s an awful sound, when you hit the ground’. Het giert, het valt… en ineens is het nummer gestopt.

It’s Never Over (Oh Orpheus)
Deel twee van het Griekse-eerbetoon. De typische eighties drumpartij begint kaal, maar bouwt steeds verder uit. Met klapjes, met een kick, met een snelle hihat. Ergens klinkt een soulkoortje dat zingt ‘waiting ‘till it’s over, wait untill it’s true’. Later reageert Win: ‘Will you get over, when you get older, you will discover, it’s never over…’ Botte gitaarriffs spelen een moeilijk breakje en uiteindelijk zakt het nummer als een plumpudding in elkaar. Galmende gitaarpartijen doen de laatste secondes van de song uitgeleide.

Porno
Hét dancenummer van Reflektor is Porno. De eerste secondes starten nog met knippende vingers en een iele snare-partij die rechtstreeks uit een goedkope drumcomputer lijkt te komen. Maar al gauw komt er een Depeche Mode-achtig synthesizertje bij en dan wordt de song funky. Het liefdesliedje wordt begeleid door vele lichtvoetige vioolpartijen. Toch is de tekst niet echt opbeurend. ‘There’s so little we know’, zingt Butler onzeker. ‘It makes me feel like something’s wrong with me’.

Afterlife
De stem aan het begin van Afterlife is droog en vrijwel zonder effecten. De drumpartij klinkt stuwend. Op een paar plekken in het nummer zit een zeer cool onverwachtse ritmewisseling. Koortjes kleuren dit te gekke nummer in en blazers brengen de luisteraar naar een puffende, hijgende ademhaling. Het nummer lijkt te eindigen, maar gaat vervolgens nog even door met een fijne drumpartij die automatisch overloopt in het laatste nummer.

Supersymmetry
Het slotstuk Supersymmetry duurt meer dan 11 minuten. Deze epische song hangt van instrumentlagen en percussie-elementen aan elkaar. Koortjes zijn intiem en kwetsbaar. Het echtpaar Win Butler en Régine Chassagne zingt werkelijk prachtig samen. Het centrale thema van het nummer is om bij weg te zwijmelen zo mooi. Maar dan minuten later, is het nummer ten einde. Ineens spoelt de opnametape minutenlang zeer snel terug. Terug naar het begin van de opnames, zo lijkt het. Wellicht om ons aan te sporen om Reflektor I weer op te zetten. En laat me een voorspelling doen: dat gaat gebeuren. De beleving van Reflektor is perfect gelukt. Arcade Fire zorgt ook met dit vierde album weer voor een prominente plek in menig Jaarlijstje.

Dan nog even een terechte laatste alinea schrijven over die dekselse James Murphy. Deze welbekende Amerikaanse producer drukt een enorm stempel op dit Reflektor-album. Ja, de band heeft de nummers zelf eerst geproduceerd (samen met hun ‘vaste producer’ Markus Dravs), maar uiteindelijk is er overduidelijk een James Murphy-sausje toegevoegd. Arcade Fire anno 2013 is meer dance-georiënteerd geworden. De actief gemixte ritmesectie, de vele percussie-elementen die steevast op de voorgrond te horen zijn, het maakt de band Arcade Fire vitaler dan ooit. En mede door die vitaliteit en eigenzinnigheid mag Arcade Fire zeer terecht tot één van de meest belangwekkende bands van deze twee decennia betiteld worden.