‘The Art of Hipgnosis’ in Groninger Museum

De jongeman die met zijn vingers een krassende beweging langs zijn gezicht maakt, terwijl hij indringend in de camera kijkt. De naakte (kinder)lijven die een enorme rotspartij in Ierland beklimmen. Twee mannen in pak die elkaar de hand schudden, waarvan de rechter in brand staat. De nieuwsgierige koe die zijn kop naar de camera draait. De vliegtuigdeur die op een kiertje staat en waaruit een felle, bijna hemelse, parelwitte lichtbundel ontsnapt. Het zijn stuk voor stuk beelden uit de popgeschiedenis waarbij menigeen meteen weet om welk album van welke band het gaat. Al deze albumhoezen zijn gemaakt door het befaamde Engelse ontwerpbureau genaamd Hipgnosis. Het Groninger Museum wijdt er tot en met 14 mei 2023 een veelzijdige expositie aan.


Museumdirecteur Andreas Blühm (rechts) in gesprek met Aubrey Powell tijdens opening van The Art of Hipgnosis in het Groninger Museum.

In acht zalen van het museum wordt ‘The Art of Hipgnosis’ getoond. De expositie laat zien dat albumhoezen sindsdien een duidelijke meerwaarde van de muziek zijn. “Met recht kunst dus. Want zo beschouwden wij albumcovers van artiesten”, vertelt Aubrey ‘Po’ Powell tijdens de officiële opening. Powell is, samen met de in 2013 overleden Storm Thorgerson, de oprichter van Hipgnosis. “De taken tussen ons waren perfect verdeeld. Storm was meer van het uitdenken van onze concepten en ideeën. Ik was vrijwel altijd de uitvoerende fotograaf. We waren soms wel weken met een klus bezig. Iets dat tegenwoordig misschien in een paar uurtjes met een programma zoals Photoshop te maken is.” Powell vervolgt over de compleet vrije benadering van hun opdrachten. “We keken niet naar titels of naar teksten. We hadden enkel onze eigen unieke ideeën die we aan de bands presenteerden en uitvoerden. Geld speelde daarbij geen rol. Als wij vonden dat we naar Egypte of het Caribisch gebied moesten voor een foto, dan deden we dat. Artiesten vonden dat toen prima.”



‘Vrienden voor het leven’
Daar waar ontwerpstudio’s door veel muzikanten soms als ‘vijfde wiel aan de wagen’ gezien werd, bouwt Hipgnosis juist een innige band op met veel artiesten, aldus Powell: “Heel vaak werden ze zelfs vrienden voor het leven. David Gilmour van Pink Floyd sprak ik eergisteren nog.” De expositie in het Groninger Museum laat zien hoe groot de invloed van Hipgnosis geweest is op die grote groep, vaak internationaal befaamde, artiesten. Zo is een zaal ingericht die volledig draait om Peter Gabriel en Genesis. Een andere ruimte toont diverse hoezen van Led Zeppelin en weer elders wordt de nauwe samenwerking met Paul McCartney uitgediept. En dan hebben we het nog niet gehad over de diverse hoezen die de Londense ontwerpstudio maakte voor 10CC en, natuurlijk, Pink Floyd.



Prisma als kroonjuweel van expositie
Over de laatste band gesproken. Het kroonjuweel van deze expositie is ongetwijfeld het prisma dat de hoes van Pink Floyds The Dark Side of the Moon (1973) verfraait. Daar is in het Groninger Museum zelfs een heel vertrek aan gewijd. Deze sfeervolle en minimaal verlichte ‘dark side of the room’ geeft de bezoekers letterlijk een kijkje in het creatieve brein van de Hipgnosisontwerpers. Midden in de kamer staat een glazen meubel waarin de interessante ontwerpfase van deze wereldberoemde hoes te bekijken is. Eromheen zijn allerlei varianten van de hoes te bewonderen die voor diverse jubilea en heruitgaven van dat album gemaakt zijn. Soms zijn dat eerbetonen aan andere kunstenaars (Miro, Dalí of Liechtenstein), andere keren zijn de hoezen bijvoorbeeld gemaakt voor mensen die kleurenblind zijn of wordt er samensmeltende veelkleurige varianten van acrylverf gebruikt om het regenboogprisma na te maken.



Peter Gabriel i/o
Vaak was de ontwerpstudio eenmalig bij een artiest betrokken, soms liep Hipgnosis voor langere periode met een band of artiest mee. Zoals bijvoorbeeld bij de eerste albums van Peter Gabriel. Het roept de vraag op of Powell en consorten een opdracht hebben gehad voor het maken van zijn binnenkort te verschijnen nieuwe album i/o. Powell schudt lachend zijn hoofd. “Nee, we zijn niet betrokken bij dat artwork. Peter Gabriel en Hipgnosis zijn jaren geleden allebei hun eigen weg gegaan.”


Aubrey ‘Po’ Powell: ‘Storm Thorgerson dacht onze concepten en ideeën uit, ik was de uitvoerende fotograaf’

Documentaire Anton Corbijn over Hipgnosis
Bij de band Pink Floyd werd de samenwerking zelfs exclusief. Powell: “Wij waren hun creatieve team en zijn dat altijd gebleven.” Een beetje zoals fotograaf, ontwerper en filmmaker Anton Corbijn al jaren bij de band Depeche Mode hoort, inderdaad. Over die Nederlander gesproken: hij werkte de afgelopen tijd aan een documentaire genaamd ‘Squaring the Circle: The Story of Hipgnosis’ die later dit jaar officieel verschijnt. Powell daarover: “Anton wilde veel artiesten interviewen. Hij vroeg zich direct wel af hoe hij dat in vredesnaam moest aanpakken. Mijn antwoord was simpel: al hun nummers staan in mijn telefoonboekje. Ik bel ze wel.” Vele grote namen werkten mee. Roger Waters, David Gilmour en Nick Mason natuurlijk. Maar ook Jimmy Page (“Powell, Corbijn en Page in één ruimte, dat kán ik simpelweg niet weigeren”, reageerde de Led Zeppelin-gitarist enthousiast), Paul McCartney, Peter Gabriel en Noel Gallagher. Het leverde een geweldige zwart wit-film op waarbij de Hipgnosishoezen de enige kleur aan het document geven, aldus Powell.
Het is de bedoeling om Corbijns documentaire ergens tijdens de expositieperiode in het museum of elders in Groningen te vertonen. Misschien op 1 maart? Dan is het namelijk exact een halve eeuw geleden dat The Dark Side of the Moon uitgebracht werd. Of wellicht op 18 april? Die dag is het namelijk precies tien jaar geleden dat Storm Thorgerson het leven liet. Het Groninger Museum houdt ons op de hoogte.


Het Led Zeppelin-vertrek

‘Outtakes’
Nog even terug naar de expositie ‘The Art of Hipgnosis’. Ook zeer interessant is de ruimte die treffend ‘Outtakes’ gedoopt is. Hierin zijn vele ontwerpen te zien die uiteindelijk niet doorgingen. Bijvoorbeeld de fraaie (maar door de band zelf afgekeurde) zwart wit-foto die Aubrey Powell maakte voor de hoes van het Police-album Zenyatta Mondatta. Of het Hipgnosis-ontwerp voor het Stonesalbum Goats Head Soup en de vele ideeën voor een (nooit gemaakte) documentairereeks over The Beatles in 1977. Hipgnosis: ze zijn bekend van die vele albumhoezen, maar ze deden natuurlijk nog veel meer. Veel ideeën bleven ideeën en werden nooit een concrete albumhoes of ander document. Ook veel van die werkzaamheden worden uitgebreid en eerlijk benoemd en getoond in het Groninger Museum. Daarbij geven de quotes van Powell ook heel veel aanvullende anekdotes en extra informatie over het vaak moeilijke creatieproces om tot de uiteindelijke bekende albumhoezen te komen. En dat is misschien wel de grootste meerwaarde van deze prachtige expositie die sowieso al zeer aan te raden is.

Solution
Oh ja, nog een laatste aanvulling. Ook Plato/Concerto is een klein beetje betrokken bij deze veelzijdige expositie. Midden in de eerste ruimte met algemene informatie over Hipgnosis staat een enorme platenbak met tientallen lp’s die stuk voor stuk een iconische Hipgnosiscover hebben. De platen zijn afkomstig uit het Groningse Plato-filiaal. Naast alle platen van eerder genoemde artiesten zijn daar pareltjes te vinden van Brand X, Hawkwind, Black Sabbath, Wishbone Ash, UFO, AC/DC, Bad Company, Audioslave of The Alan Parsons Project. Ja, zelfs dat album van de Groningse formatie Solution is in die bakken terug te vinden. Eveneens omhuld met een fraaie Hipgnosishoes, inderdaad… (tekst en fotografie: Dennis Dekker, www.mediamagneet.nl)


Onbetwiste liefhebber met Gimme Shelter Crew-vest maakt foto van zijn door Powell gefotografeerde helden